Jak zdefiniować burleskę?
Czym jest burleska?
To pytanie spędza sen z powiek zarówno performerom, jak i widowni. Od lat próbuję stworzyć wyczerpującą definicję tego zjawiska i zawsze czegoś brakuje, coś się nie zgadza. Wikipedia ostatnio ciut się poprawiła pod względem definicji burleski, ale wg mnie w dalszym ciągu, jeśli wejdziesz na TEN artykuł kompletnie nie znając tematu, to wciąż nie będziesz wiedział zbyt wiele. Ja jednak spróbuję spisać moje przemyślenia dotyczące definicji burleski i zobaczymy, co nam z tego wyjdzie. Zaczynamy!Burleska jako performance
To, co możemy uznać na 100% to:
– burleska jest rodzajem sztuki performatywnej, czyli podążając za Wikipedią:
“Performance (z ang. performance „przedstawienie”, „wykonanie”) – sytuacja artystyczna, której przedmiotem i podmiotem jest obecność artysty w określonym kontekście czasu, przestrzeni i własnych ograniczeń.
Artysta występujący przed publicznością jest zarówno twórcą, jak i materią sztuki. Elementem performansu może być właściwie każdy przedmiot, pojęcie, obiekt lub temat wskazany czy zasugerowany przez artystę w trakcie wystąpienia, a nawet ciało artysty.”
Tu się wszystko zgadza. Jedyną wątpliwością, jaka mi się może pojawić to tylko ta, że podczas pandemii, gdy wszystkie dziedziny życia przeniosły się do sieci, burleska przeniosła się także. Wiele produkcji było transmitowanych online, bez udziału publiczności, a możliwość ponownego odtworzenia zapisu wideo niejako stoi w sprzeczności z ideą określonego kontekstu czasu.
Tak wiem, teraz już się czepiam i szukam dziury w całym, ale chcę w ten sposób pokazać, jak skomplikowane jest stworzenie jednoznacznej definicji 😀
I w zasadzie… to chyba wszystko, co możemy określić na 100%. Reszta elementów definicji jest już dużo bardziej płynna. Każdy z punktów na liście cech, które sprawiają, że pokaz można nazwać burleską, jest podważalny. I to nie dlatego, że podważy go ktoś, kto z zasady się ze mną nie zgadza, ale ja go podważę sama.
Cechy burleski
Lecimy z popularnymi cechami przypisywanymi burlesce:
- burleska to rodzaj tańca – prawda jedynie 60%, jak obstawiam. Burleska nie jest tańcem – to fakt. Taniec to samba, walc, charleston. Każdy rodzaj tańca ma swój określony rytm (burleska nie ma), charakter (też nie ma jednoznacznego) i kroki oraz figury (no nie uświadczyć). Dlaczego więc ludzie postrzegają ją jako taniec? A no dlatego, że świetnie taniec udaje! Większość pokazów zawiera jakieś elementy taneczne, ale bardzo niewielu performerów uznaje taniec jako główną wartość show.
Czy da się robić burleskę bez tańca? Tak! Mało tego, to mogą być świetne pokazy, ale warto wtedy nadrobić innymi elementami show, np kostiumem czy aktorstwem.
- burleska to “taki elegancki striptiz” – temat rzeka, który zasługuje na solidne rozwinięcie. Zdecydowana większość pokazów burleski zawiera element stripu, czyli po prostu stopniowe pozbywanie się elementów kostiumu. Szczerze mówiąc w życiu widziałam raptem 4…? Może 5 pokazów, w których tego nie było. I teraz pojawia się pytanie, czy te pokazy nie wpisują się w definicję burleski, czy to definicja jest kulawa?
Widzisz, jakie to problematyczne?
- burleska, z włoskiego “burla” czyli żart, kpina, to pokaz zabawny, komediowy, prześmiewający pewne zjawiska. No też nie do końca. Istnieje masa przepięknych pokazów, które wzbudzają wręcz odwrotne emocje. Nie mają nic wspólnego z żartem i komedią, a wciąż są burleską. Są pokazy dramatyczne, uwodzicielskie, poetyckie, którym daleko do komedii. Ta cecha także nie może być uznana jako wyznacznik, czy coś jest burleską, czy nie.
- burleska to sztuka wykonywana przez kobiety – a to bzdura kompletna. Fakt, kobiecych performerek jest nieporównywalnie więcej, ale panowie także istnieją i mają się bardzo dobrze. Kolejna cecha do kosza.
- burleska to lata 20’, styl retro i Moulin Rouge – przy bardzo powierzchownej znajomości tematu takie właśnie sprawa wrażenie. Czy można więc uznać, że pokaz nawiązujący estetyką do I połowy XX wieku od razu będzie burleską? Absolutnie nie! Więc tutaj grupy taneczne szejm on ju, bo kabaretki i czarne rękawiczki to zdecydowanie za mało, żeby sprzedawać show jako burleskę.
To już wszystkie cechy, które funkcjonują w powszechnej opinii jako definicja burleski. Pomogłam? Chyba nie bardzo! XD
Burleska według Minou
Na zakończenie tylko powiem, że moją, dość personalną definicją burleski (która nawet niekoniecznie będzie zgodna z powyższym) jest ta:
Burleska to sztuka performatywna wykonywana zazwyczaj przez jedną osobę dowolnej płci. Łączy w sobie elementy tańca, striptizu i aktorstwa. W dużej mierze opiera się na kontakcie z publicznością. Zachęca do interakcji, ponieważ widownia jest także częścią show. Jej celem jest w pierwszej kolejności zachwyt, a dopiero później jakiekolwiek inne doznania wywołane w publiczności.
Czy zgadzasz się z moją definicją? A może masz swoją? Podziel się w komentarzu!
